Budżet partycypacyjny

Budżet partycypacyjny to proces, w ramach którego osoby, na które ma wpływ budżet, są aktywnie zaangażowane w proces tworzenia budżetu. To oddolne podejście do budżetowania ma tendencję do tworzenia budżetów, które są bardziej osiągalne niż budżety odgórne narzucane firmie przez kierownictwo wyższego szczebla, przy znacznie mniejszym udziale pracowników. Jest to również lepsze dla morale i zwykle skutkuje większymi wysiłkami pracowników, aby osiągnąć to, co przewidzieli w budżecie. Jednak budżet czysto partycypacyjny nie bierze pod uwagę strategicznych aspektów wysokiego poziomu, więc kierownictwo musi zapewnić pracownikom wytyczne dotyczące ogólnego kierunku rozwoju firmy i dopasowania do niego poszczególnych działów.

Gdy budżet partycypacyjny jest stosowany w całej organizacji, wstępne budżety przechodzą w górę przez hierarchię korporacyjną, a po drodze są przeglądane i ewentualnie modyfikowane przez menedżerów średniego szczebla. Po zebraniu w jeden główny budżet może się okazać, że przedłożone budżety nie będą ze sobą współpracować. W takim przypadku są one wysyłane z powrotem do inicjatorów w celu kolejnej iteracji, zwykle z wytycznymi wskazującymi, czego szuka kierownictwo wyższego szczebla.

Ze względu na większą liczbę pracowników zaangażowanych w budżetowanie partycypacyjne tworzenie budżetu zajmuje zwykle więcej czasu niż w przypadku budżetu odgórnego, który jest tworzony przez znacznie mniejszą liczbę osób. Koszt pracy związany z utworzeniem takiego budżetu jest również stosunkowo wysoki.

Innym problemem związanym z budżetowaniem partycypacyjnym jest to, że ponieważ osoby tworzące budżet są również tymi, których wyniki będą z nim porównywane, uczestnicy mają tendencję do przyjmowania konserwatywnego budżetu z dodatkowym dopełnieniem wydatków, tak aby mieli racjonalną pewność osiągnięcia co przewidują w budżecie. Tendencja ta jest bardziej widoczna, gdy pracownikom wypłaca się premie na podstawie wyników osiąganych w budżecie. Ten problem zastoju budżetowego można złagodzić poprzez narzucenie przeglądu budżetu przez tych członków kierownictwa, którzy najprawdopodobniej wiedzą, kiedy budżety są uzupełniane, i którzy mogą w razie potrzeby wprowadzać do niego korekty. Tylko dzięki temu podejściu można rozciągnąć cele, które można włączyć do budżetu.